خبر سرنگونی هواپیمای جنگنده ترکیه در حریم هوایی سوریه، از شب گذشته تاکنون به یکی از مهمترین اخبار مربوط به خاورمیانه تبدیل شده است. جدید‌ترین جزییات به دست آمده از این ماجرا، نشان می‌دهد که ابعاد این ماجرا از آنچه گمان می‌شد، گسترده‌تر و در حقیقت، دربردارنده تقابل روسیه و ناتو است.

به گزارش «تابناک»، شب گذشته، منابع خبری از سرنگونی یک هواپیمای جنگی ترکیه بر فراز خاک سوریه خبر دادند.

منابع خبری سوری و ترک اندکی بعد درستی این خبر را تأیید و تصدیق کردند که این هواپیما وارد حریم هوایی سوریه شده است.

اما در این میان، آنچه ناگفته ماند، این بود که چه کسی بواقع در پشت پرده سرنگونی این هواپیما بوده است؟

بنا بر این گزارش، جدید‌ترین گزارش‌های منابع نظامی غربی ـ که البته به صورت گسترده منتشر نشده ـ حکایت از آن دارد که این هواپیما از سوی یک سامانه دفاع ضدهوایی پیشرفته به نام Buk-M2 آماج قرار گرفته که به تازگی توسط روسیه در اختیار دولت سوریه گذاشته است.

این سامانه که در میان کار‌شناسان ناتو به SA-11 شهرت دارد، توانایی هدف گرفتن هواپیماهای جنگی تا ارتفاع 14 کیلومتر و سرعت 3 ماخ (هر ماخ برابر با 1224 کیلومتر در ساعت) را داراست.

اما ماجرا به اینجا پایان نمی‌یابد، زیرا بر پایه این گزارش‌ها، از آنجا که این سامانه تنها چند هفته پیش در اختیار سوریه قرار گرفته و نظامیان سوری هنوز دقیق با شیوه کار با آن آشنا نیستند، بی‌گمان، موشکی که شب گذشته از سوی این سامانه به سوی هواپیمای ترکیه پرتاب شده، توسط خود روس‌ها شلیک شده است.

اما مهمترین نکته در این میان، آن که برای نخستین بار در پانزده ماه ناآرامی‌های سوریه، روسیه تقریباً مستقیم وارد میدان شده و یک سلاح روسی، یکی از اعضای ناتو را هدف گرفته است.

به این ترتیب، ترکیه که در ماه‌های اخیر، همواره از امکان دخالت ناتو در سوریه به استناد «ماده 5» منشور این سازمان سخن می‌گفت، اینک در شرایط فوق‌العاده پیچیده و حساسی قرار گرفته است.

بهت و سردرگمی مقامات ترکیه از این ماجرا را می‌توان به خوبی از اظهارنظر‌ها و موضع‌گیری‌های مقامات این کشور در مقابل این واقعه دریافت. دولتمردان ترکیه که مدت‌ها با شور و حرارت از لزوم دخالت در سوریه سخن می‌گفتند، موضع‌گیری‌هایی بسیار خنثی در ازای این ماجرا از خود نشان دادند.

رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه تنها به این بسنده کرد که بگوید این کشور «پس از روشن شدن ابعاد واقعه»، «قدم‌های ضروری» را در پاسخ به آن برخواهد داشت.

عبدالله گل، رئیس جمهور این کشور نیز با اذعان به اینکه هواپیمای مذکور، حریم هوایی سوریه را شکسته، گفت: غیرممکن است که هدف گرفته شدن هواپیمایمان در سوریه را نادیده بگیریم.

به این ترتیب، واقعه شب گذشته را باید بیش از هر چیز هشداری بسیار جدی از سوی روسیه به اعضای ناتو در نظر گرفت، مبنی بر اینکه این کشور اجازه نخواهد داد، غرب در موضوع سوریه پای خود را از مرز مشخصی فرا‌تر بگذارد.

از سوی دیگر، با توجه به گزارش‌های تأیید شده مبنی بر اینکه هواپیماهای ترکیه در ماه‌های اخیر همواره مشغول جاسوسی از خاک سوریه بوده‌اند، می‌توان چنین نتیجه گرفت که ترکیه به عنوان یکی از اعضای ناتو، نقش پیش قراول را در ورود این سازمان به ماجرای سوریه داشته است؛ اما اکنون با آشکار شدن حمایت قاطع روسیه از سوریه، دیگر اعضای ناتو هم در قبال متحد خود راه سکوت در پیش گرفته‌اند.

در همین باره، «ویکتوریا نولند»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، تنها به این جمله بسنده کرده که بگوید: «ما گزارش‌ها را دیده‌ایم... ما به طور قطع با متحد ترک خود در تماس بوده‌ایم... تا جایی که من می‌دانم، آن‌ها تاکنون این موضوع را در قالب ناتو مطرح نکرده‌اند».

به این ترتیب، واقعه شب گذشته را می‌توان تحولی مهم در رابطه با بحران سوریه در نظر گرفت. بی‌گمان، اکنون کشورهای غربی در تلاشند تا با همراه تجزیه و تحلیل ابعاد این ماجرا، راه گریزی برای سیاست‌های خود در قبال این کشور بیابند.